Podstawa programowa zasobu

Uczeń odróżnia, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi

Uczeń zna najbliższą okolicę, jej ważniejsze obiekty, tradycje; potrafi wymienić status administracyjny swojej miejscowości (wieś, miasto); wie, w jakim regionie mieszka; uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez lokalną społeczność

Uczeń wie, jakiej jest narodowości; wie, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się w Europie; zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn narodowy) i najważniejsze wydarzenia historyczne; orientuje się w tym, że są ludzie szczególnie zasłużeni dla miejscowości, w której mieszka, dla Polski i świata; rozpoznaje flagę i hymn Unii Europejskiej

Szkoła podstawowa kl. 4-6

Historia i społeczeństwo

1.7

Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym

Uczeń tłumaczy, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe

1.9

Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym

Uczeń podaje przykłady konfliktów między ludźmi i proponuje sposoby ich rozwiązywania

2.1

„Mała Ojczyzna”

Uczeń opisuje swoją „małą Ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze

2.2

„Mała Ojczyzna”

Uczeń zbiera informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości „małej Ojczyzny”

3.1

Ojczyzna

Uczeń wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej

4.1

Państwo

Uczeń wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja

4.2

Państwo

Uczeń wymienia organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd, sądy i omawia najważniejszą funkcję każdego z tych organów w systemie politycznym

4.3

Państwo

Uczeń podaje przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej

7.5

Problemy ludzkości

Uczeń wyjaśnia na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie

8.3

Historia jako dzieje

Uczeń podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić

29.2

Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej

Uczeń opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, „Okrągły Stół”

29.3

Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej

Uczeń wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r

Język polski

II.1.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie

Uczeń nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje)

II.1.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie

Uczeń konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami

II.1.3

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie

Uczeń wyraża swój stosunek do postaci

II.2.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń dostrzega swoistość artystyczną dzieła

II.2.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości

II.2.3

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń odróżnia realizm od fantastyki

II.3.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Interpretacja

Uczeń odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym

II.4

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wartości i wartościowanie. Uczeń odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń – wrogość, miłość - nienawiść, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada)

Etyka

Człowiek jako osoba; godność człowieka

Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe

Gimnazjum

Język polski

I.1.1

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie

I.1.2

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu

I.1.3

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie

I.1.4

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń odróżnia informacje o faktach od opinii

I.1.5

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem

I.1.6

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym

I.1.7

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację)

I.1.8

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji

I.1.9

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski

I.1.10

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż)

I.1.11

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń czerpie dodatkowe informacje z przypisu

I.2.1

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Samokształcenie i docieranie do informacji

Uczeń samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych

I.3.1

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Świadomość językowa

Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy

I.3.2

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Świadomość językowa

Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście

II.1.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie

Uczeń opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło

II.1.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie

Uczeń rozpoznaje problematykę utworu

II.2.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście

II.2.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń charakteryzuje postać mówiącą w utworze

II.2.3

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz potrafi określić ich funkcje w utworze

II.2.4

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych)

II.2.5

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego)

II.2.6

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat)

II.2.7

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną

II.2.11

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Analiza

Uczeń uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne

II.3.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Interpretacja

Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją

II.3.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Interpretacja

Uczeń uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny

II.3.3

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Interpretacja

Uczeń interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach)

II.4.1

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wartości i wartościowanie

Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w życiu oraz w literaturze i innych sztukach

II.4.2

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wartości i wartościowanie

Uczeń omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje reﬂeksji uniwersalne wartości humanistyczne

II.4.3

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wartości i wartościowanie

Uczeń dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość

III.1.1

Tworzenie wypowiedzi

Mówienie i pisanie

Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, ﬁlmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, ﬁlmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada

III.1.5

Tworzenie wypowiedzi

Mówienie i pisanie

Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi

III.1.8

Tworzenie wypowiedzi

Mówienie i pisanie

Uczeń świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta (jako odbiorca i nadawca) z elektronicznych środków przekazywania informacji, w tym z Internetu

Wiedza o społeczeństwie

1.2

Podstawowe umiejętności życia w grupie

Uczeń wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji

1.3

Podstawowe umiejętności życia w grupie

Uczeń przedstawia i stosuje podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i między grupami

2.2

Życie społeczne

Uczeń wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia między ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania

2.5

Życie społeczne

Uczeń wyjaśnia, jak tworzą się podziały w grupie i w społeczeństwie (np. na „swoich” i „obcych”), i podaje możliwe sposoby przeciwstawiania się przejawom nietolerancji

4.3

Być obywatelem

Uczeń przedstawia cechy dobrego obywatela; odwołując się do historycznych i współczesnych postaci, wykazuje znaczenie postaw i cnót obywatelskich

5.2

Udział obywateli w życiu publicznym

Uczeń uzasadnia potrzebę przestrzegania zasad etycznych w życiu publicznym i podaje przykłady skutków ich łamania

5.3

Udział obywateli w życiu publicznym

Uczeń przedstawia przykłady działania organizacji pozarządowych i społecznych (od lokalnych stowarzyszeń do związków zawodowych i partii politycznych) i uzasadnia ich znaczenie dla obywateli

5.4

Udział obywateli w życiu publicznym

Uczeń wyjaśnia, podając przykłady, jak obywatele mogą wpływać na decyzje władz na poziomie lokalnym, krajowym, europejskim i światowym

6.1

Środki masowego przekazu

Uczeń omawia funkcje i wyjaśnia znaczenie środków masowego przekazu w życiu obywateli

6.3

Środki masowego przekazu

Uczeń wyszukuje w mediach wiadomości na wskazany temat; wskazuje różnice między przekazami i odróżnia informacje od komentarzy; krytycznie analizuje przekaz reklamowy

6.4

Środki masowego przekazu

Uczeń uzasadnia, posługując się przykładami, znaczenie opinii publicznej we współczesnym świecie; odczytuje i interpretuje wyniki wybranego sondażu opinii publicznej

7.1

Wyborcy i wybory

Uczeń przedstawia argumenty przemawiające za udziałem w wyborach lokalnych, krajowych i europejskich

7.2

Wyborcy i wybory

Uczeń wymienia zasady demokratycznych wyborów i stosuje je w głosowaniu w szkole

7.3

Wyborcy i wybory

Uczeń wskazuje, czym powinien kierować się obywatel, podejmując decyzje wyborcze

7.4

Wyborcy i wybory

Uczeń krytycznie analizuje ulotki, hasła i spoty wyborcze

8.1

Naród i mniejszości narodowe

Uczeń wyjaśnia, co dla niego oznacza być Polakiem (lub członkiem innej wspólnoty narodowej) i czym obywatelstwo różni się od narodowości

9.3

Patriotyzm dzisiaj

Uczeń wyjaśnia, odwołując się do wybranych przykładów, czym według niego jest patriotyzm; porównuje tę postawę z nacjonalizmem, szowinizmem i kosmopolityzmem

10.1

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa; wyjaśnia, czym jest władza państwowa

10.2

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń wskazuje różnice w sytuacji obywatela w ustroju demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym

10.3

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń wyjaśnia zasady: większości, pluralizmu i poszanowania praw mniejszości w państwie demokratycznym

10.4

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń wskazuje najważniejsze tradycje demokracji (antyczna, europejska, amerykańska, polska)

10.5

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń porównuje demokrację bezpośrednią z przedstawicielską oraz większościową z konstytucyjną (liberalną)

10.6

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji

10.7

Państwo i władza demokratyczna

Uczeń rozważa i ilustruje przykładami zalety i słabości demokracji

11.2

Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna

Uczeń omawia najważniejsze zasady ustroju Polski (suwerenność narodu, podział władzy, rządy prawa, pluralizm)

12.1

System wyborczy i partyjny

Uczeń wyjaśnia, jak przeprowadzane są w Polsce wybory prezydenckie i parlamentarne

12.2

System wyborczy i partyjny

Uczeń wskazuje, odwołując się do wybranych przykładów, różnice między systemem dwupartyjnym a systemem wielopartyjnym

13.1

Władza ustawodawcza w Polsce

Uczeń przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego parlamentu, w tym sposób tworzenia ustaw

14.1

Władza wykonawcza

Uczeń wskazuje najważniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukuje w środkach masowego przekazu informacje o działaniach urzędującego prezydenta

14.2

Władza wykonawcza

Uczeń wyjaśnia, jak powoływany jest i czym zajmuje się rząd polski; podaje nazwisko premiera, wyszukuje nazwiska ministrów i zadania wybranych ministerstw

Etyka

Normy i wartości demokratyczne leżące u podstaw aktywności społecznej na poziomie małej grupy, szkoły, społeczności lokalnej

Szkoły ponadgimnazjalne

Język polski

I.I.1.2

Zakres podstawowy

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte; (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte

I.I.1.3

Zakres podstawowy

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu

I.I.1.4

Zakres podstawowy

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście

I.I.1.5

Zakres podstawowy

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia

I.I.1.9

Zakres podstawowy

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji

Czytanie i słuchanie

Uczeń rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy

Historia

I.10.11

Zakres podstawowy

Świat po II wojnie światowej

Uczeń charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w 1989 r.

I.12.1

Zakres podstawowy

Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności

Uczeń wyjaśnia znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla przemian politycznych w Polsce

I.12.2

Zakres podstawowy

Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności

Uczeń wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych 1980 r. oraz ocenia rolę Solidarności w przemianach politycznych i ustrojowych

I.12.4

Zakres podstawowy

Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności

Uczeń opisuje najważniejsze postanowienia „Okrągłego Stołu”

I.12.5

Zakres podstawowy

Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności

Uczeń charakteryzuje przemiany polityczne, społeczno-gospodarcze i kulturowe po 1989 r.

I.12.6

Zakres podstawowy

Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności

Uczeń przedstawia okoliczności i ocenia znaczenie przystąpienia Polski do NATO i Unii Europejskiej

II.V.12.3

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Europa Środkowo-Wschodnia po II wojnie światowej

Uczeń charakteryzuje proces uniezależnienia się państw satelickich od ZSRR

II.V.12.4

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Europa Środkowo-Wschodnia po II wojnie światowej

Uczeń wyjaśnia przyczyny rozpadu ZSRR i bloku wschodniego

II.V.12.5

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Europa Środkowo-Wschodnia po II wojnie światowej

Uczeń opisuje przeobrażenia ustrojowe w państwach Europy Środkowo-Wschodniej i rozpoznaje charakterystyczne cechy procesu dekomunizacji w państwach bloku wschodniego po 1989 r.

II.V.12.6

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Europa Środkowo-Wschodnia po II wojnie światowej

Uczeń synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów świata, Europy Zachodniej i Środkowo-Wschodniej oraz Polski

II.V.16.1

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Polska w latach 1980-1989

Uczeń wyjaśnia ideę Solidarności i jej wpływ na przemiany społeczno-polityczne w Polsce

II.V.16.2

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Polska w latach 1980-1989

Uczeń charakteryzuje państwo i społeczeństwo w czasie stanu wojennego oraz ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne skutki stanu wojennego

II.V.16.3

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Polska w latach 1980-1989

Uczeń opisuje przyczyny i skutki obrad „Okrągłego Stołu”

II.V.17.1

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Narodziny III Rzeczypospolitej

Uczeń wyjaśnia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania procesu odbudowy demokratycznego państwa po 1989 r.

II.V.17.2

Zakres rozszerzony

Wiek XX

Narodziny III Rzeczypospolitej

Uczeń charakteryzuje proces reformowania gospodarki polskiej

Wiedza o społeczeństwie

II.1.4

Zakres rozszerzony

Życie zbiorowe i jego reguły

Uczeń omawia na przykładach źródła i mechanizmy konfliktów społecznych oraz sposoby ich rozwiązywania

II.5.4

Zakres rozszerzony

Zmiana społeczna

Uczeń przedstawia i ocenia dwie drogi zmiany społecznej: rewolucję i reformę

II.5.5

Zakres rozszerzony

Zmiana społeczna

Uczeń charakteryzuje wybrany ruch społeczny, np.: Solidarność, ruch niepodległościowy non-violence Mahatmy Gandhiego, ruch praw obywatelskich Martina L. Kinga, ruch na rzecz ochrony środowiska naturalnego, ruch emancypacji kobiet

II.11.3

Zakres rozszerzony

Obywatel i obywatelstwo

Uczeń wymienia konstytucyjne obowiązki obywateli Rzeczypospolitej Polskiej; uzasadnia znaczenie postaw i cnót obywatelskich (troska o dobro wspólne, odpowiedzialność, aktywność, solidarność, odwaga cywilna, roztropność, tolerancja)

II.12.3

Zakres rozszerzony

Społeczeństwo obywatelskie

Uczeń wyjaśnia, jak powstaje i jakie znaczenie dla społeczeństwa obywatelskiego ma kapitał społeczny (zaufanie, sieci współpracy i system efektywnych norm)

II.12.5

Zakres rozszerzony

Społeczeństwo obywatelskie

Uczeń uzasadnia znaczenie swobody zrzeszania się dla jakości życia publicznego

II.13.1

Zakres rozszerzony

Opinia publiczna

Uczeń wyjaśnia, jak kształtuje się opinia publiczna i jakie są sposoby jej wyrażania

II.13.2

Zakres rozszerzony

Opinia publiczna

Uczeń wskazuje przykłady wpływu opinii publicznej na decyzje polityczne

II.14.1

Zakres rozszerzony

Środki masowego przekazu

Uczeń opisuje funkcje mediów w państwie demokratycznym i niedemokratycznym (na wybranych przykładach)

II.14.2

Zakres rozszerzony

Środki masowego przekazu

Uczeń uzasadnia znaczenie niezależności i pluralizmu mediów; ocenia skutki ich ograniczania

II.14.8

Zakres rozszerzony

Środki masowego przekazu

Uczeń ocenia zasoby Internetu z punktu widzenia rzetelności i wiarygodności informacyjnej; świadomie i krytycznie odbiera zawarte w nich treści

II.15.1

Zakres rozszerzony

Demokracja – zasady i procedury

Uczeń opisuje wartości będące fundamentem współczesnej demokracji; podaje różne sposoby rozumienia wolności, równości i sprawiedliwości

II.15.2

Zakres rozszerzony

Demokracja – zasady i procedury

Uczeń rozważa, w jakim stopniu demokracja sprzyja pokojowemu rozwiązywaniu konfliktów

II.15.3

Zakres rozszerzony

Demokracja – zasady i procedury

Uczeń charakteryzuje główne fazy kształtowania się systemu demokratycznego

II.15.5

Zakres rozszerzony

Demokracja – zasady i procedury

Uczeń wyjaśnia, jak są przeprowadzane i jaką rolę odgrywają wybory we współczesnej demokracji

II.15.7

Zakres rozszerzony

Demokracja – zasady i procedury

Uczeń rozpoznaje przejawy łamania zasad i procedur demokratycznych w życiu publicznym – w państwie, społeczności lokalnej i życiu szkoły

II.16.2

Zakres rozszerzony

Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne

Uczeń charakteryzuje kulturę polityczną współczesnej Polski (normy, formy komunikacji, poziom partycypacji, natężenie konfliktów)

II.17.1

Zakres rozszerzony

Systemy partyjne

Uczeń charakteryzuje system monopartyjny, dwupartyjny i wielopartyjny

II.17.2

Zakres rozszerzony

Systemy partyjne

Uczeń porównuje funkcje partii politycznych w państwach demokratycznych i niedemokratycznych

II.18.1

Zakres rozszerzony

Instytucja państwa

Uczeń wyjaśnia na przykładach relacje między narodem a państwem

II.18.2

Zakres rozszerzony

Instytucja państwa

Uczeń charakteryzuje zjawisko legitymizacji władzy, odnosząc teorię Maxa Webera do historycznych i współczesnych przykładów

II.18.4

Zakres rozszerzony

Instytucja państwa

Uczeń odróżnia suwerenność zewnętrzną od suwerenności wewnętrznej

II.39.1

Zakres rozszerzony

Polska polityka zagraniczna

Uczeń wyjaśnia, jakie znaczenie w polityce zagranicznej państwa odgrywa racja stanu i jak można ją zdefiniować

II.39.2

Zakres rozszerzony

Polska polityka zagraniczna

Uczeń charakteryzuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej po 1989 r. i sposoby jej prowadzenia (na wybranych przykładach)

Historia i społeczeństwo (przedmiot uzupełniający)

6.E.6.1

Gospodarka

Uczeń charakteryzuje gospodarkę realnego socjalizmu i jej konsekwencje

7.E.7.1

Rządzący i rządzeni

Uczeń analizuje, na wybranych przykładach, działalność opozycji politycznej w PRL

9.E.9.1

Ojczysty Panteon i ojczyste spory

Uczeń charakteryzuje spory o kształt Polski w XX w., uwzględniając cezury 1918 r., 1944–1945, 1989 r., oraz prezentuje sylwetki czołowych uczestników tych wydarzeń

9.E.9.2

Ojczysty Panteon i ojczyste spory

Uczeń charakteryzuje postawy społeczne wobec totalitarnej władzy, uwzględniając różnorodne formy oporu, oraz koncepcje współpracy lub przystosowania

Edukacja wczesnoszkolna

Edukacja społeczna

1.4

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

Uczeń ocenia swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości, takich jak: godność, honor, sprawiedliwość, obowiązkowość, odpowiedzialność, przyjaźń, życzliwość, umiar, powściągliwość, pomoc, zadośćuczynienie, przepraszanie, uznanie, uczciwość, wdzięczność oraz inne, respektowane przez środowisko szkolne

1.4

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

1.5

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

Uczeń przedstawia siebie i grupę, do której należy, zapisuje swój adres, adres szkoły, zawód i miejsce pracy rodziców; posługuje się danymi osobistymi wyłącznie w sytuacjach bezpiecznych dla siebie i reprezentowanych osób; jest powściągliwy w używaniu takich danych w sytuacjach nowych i wirtualnych

1.5

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

1.7

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

Uczeń opowiada ciekawostki historyczne dotyczące regionu, kraju, wyróżniając w nich postaci fikcyjne i realne

1.7

Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego

Uczeń opowiada ciekawostki historyczne dotyczące regionu, kraju, wyróżniając w nich postaci fikcyjne i realne

2.2

Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym

Uczeń rozpoznaje: godło, barwy, hymn narodowy, mundur wojskowy, wybrane stroje ludowe, np. związane z regionem Polski, w którym mieszka

2.2

Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym

Uczeń rozpoznaje: godło, barwy, hymn narodowy, mundur wojskowy, wybrane stroje ludowe, np. związane z regionem Polski, w którym mieszka

2.2

Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym

Uczeń rozpoznaje: godło, barwy, hymn narodowy, mundur wojskowy, wybrane stroje ludowe, np. związane z regionem Polski, w którym mieszka

2.5

Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym

Uczeń wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich

2.5

Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym

Uczeń wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich

Szkoła podstawowa kl. 4-8

Wiedza o społeczeństwie

1.1

Społeczna natura człowieka

Uczeń uzasadnia, że człowiek jest istotą społeczną; wyjaśnia znaczenie potrzeb społecznych człowieka (kontaktu, przynależności, uznania)

1.4

Społeczna natura człowieka

Uczeń rozpoznaje sytuacje wymagające podjęcia decyzji indywidualnej i grupowej wyjaśnia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji

1.6

Społeczna natura człowieka

Uczeń uzasadnia, że konflikt w grupie może wynikać z różnych przyczyn (sprzeczne interesy, inne cele); przedstawia sposoby rozwiązywania konfliktów oraz analizuje ich zalety i wady

1.6

Społeczna natura człowieka

Uczeń uzasadnia, że konflikt w grupie może wynikać z różnych przyczyn (sprzeczne interesy, inne cele); przedstawia sposoby rozwiązywania konfliktów oraz analizuje ich zalety i wady

4.1

Prawa człowieka

Uczeń uzasadnia, że godność człowieka jest podstawą różnych systemów moralnych, wyjaśnia, że jest ona źródłem powszechnych, przyrodzonych, nienaruszalnych i niezbywalnych wolności i praw człowieka; analizuje sformułowania preambuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

4.5

Prawa człowieka

Uczeń wymienia prawa i wolności polityczne zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; wykazuje, że dzięki nim człowiek może mieć wpływ na życie publiczne

4.7

Prawa człowieka

Uczeń przedstawia przykłady działań organizacji pozarządowych na rzecz ochrony praw człowieka; uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się zjawiskom braku tolerancji wobec różnych mniejszości

6.5

Społeczność lokalna

Uczeń znajduje i przedstawia informacje na temat swojej gminy, wydarzeń i postaci z jej dziejów

6.5

Społeczność lokalna

Uczeń znajduje i przedstawia informacje na temat swojej gminy, wydarzeń i postaci z jej dziejów

6.6

Społeczność lokalna

Uczeń rozpoznaje problemy społeczne swojej społeczności lokalnej (np. wynikające z sytuacji demograficznej, gospodarczej, infrastrukturalnej); formułuje sądy dotyczące tych problemów

7.5

Społeczność regionalna

Uczeń przedstawia tradycje i zwyczaje swojej społeczności regionalnej

7.5

Społeczność regionalna

Uczeń przedstawia tradycje i zwyczaje swojej społeczności regionalnej

8.1

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń wyjaśnia, co oznacza być Polakiem lub członkiem innej wspólnoty narodowej/ etnicznej oraz co łączy człowieka z ojczyzną – Polską; przedstawia te więzi na własnym przykładzie

8.2

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń wyjaśnia, czym obywatelstwo różni się od narodowości; przedstawia warunki nabycia obywatelstwa polskiego z mocy prawa i wymienia inne formy uznania za obywatela polskiego oraz nadania obywatelstwa polskiego; wymienia konstytucyjne obowiązki obywatela

8.3

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń analizuje symbole Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia, czym powinna przejawiać się postawa patriotyczna młodego i dorosłego człowieka

8.3

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń analizuje symbole Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia, czym powinna przejawiać się postawa patriotyczna młodego i dorosłego człowieka

8.3

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń analizuje symbole Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia, czym powinna przejawiać się postawa patriotyczna młodego i dorosłego człowieka

8.5

Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna

Uczeń uzasadnia, że można pogodzić różne tożsamości społeczno-kulturowe (regionalną, narodową/ etniczną, państwową/ obywatelską, europejską); rozpoznaje przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu, oraz uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się tym zjawiskom

Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie

9.1

Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie

Uczeń podaje cnoty obywatelskie (odpowiedzialność, troska o dobro wspólne, aktywność, przedsiębiorczość, solidarność, roztropność, tolerancja, odwaga cywilna); wykazuje, odwołując się do działań wybitnych Polaków, znaczenie ich urzeczywistnienia dla pożytku publicznego

9.2

Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie

Uczeń przedstawia cele i formy działań organizacji pozarządowych aktywnych w społeczności lokalnej i regionie; wykazuje, że działalność tego typu prowadzi do realizacji różnorodnych potrzeb

9.4

Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie

Uczeń przedstawia formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych, przykłady realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich oraz przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy/miasta

9.5

Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie

Uczeń uzasadnia potrzebę przestrzegania zasad etycznych w życiu publicznym rozpoznaje przejawy ich łamania i podaje skutki takich działań

10.1

Środki masowego przekazu

Uczeń przedstawia funkcje i rodzaje środków masowego przekazu; wyjaśnia znaczenie środków masowego przekazu dla wolności słowa

10.2

Środki masowego przekazu

Uczeń znajduje w mediach wiadomości na wskazany temat; odróżnia informacje o faktach od komentarzy i opinii; wyjaśnia, na czym powinna polegać rzetelność dziennikarzy

10.5

Środki masowego przekazu

Uczeń wykazuje znaczenie opinii publicznej; znajduje w internecie komunikaty z badań opinii publicznej oraz odczytuje i interpretuje proste wyniki takich badań

11.1

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa; wyjaśnia, czym zajmuje się władza państwowa

11.1

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa; wyjaśnia, czym zajmuje się władza państwowa

11.3

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń wyjaśnia zasadę przedstawicielstwa (demokracji pośredniej); przedstawia zasady wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady działania i najważniejsze kompetencje izb parlamentu

11.3

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

11.3

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

11.4

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń wyjaśnia zasadę pluralizmu politycznego; wymienia partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej oraz w organach stanowiących samorządu terytorialnego; przedstawia cele działania partii politycznych oraz wykazuje, że konkurują one w życiu publicznym; znajduje informacje na temat działań wybranej partii (jej struktur regionalnych lub centralnych)

11.4

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

11.5

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Uczeń wyjaśnia zasadę republikańskiej formy rządu; przedstawia sposób wyboru i podstawowe kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; znajduje informacje o życiorysie politycznym osób pełniących ten urząd, które wybrano w wyborach powszechnych, oraz o działaniach urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

11.5

Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej

Etyka

1.1.1

Elementy etyki ogólnej

Uczeń zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych:

posługuje się pojęciami niezbędnymi do charakterystyki działania w aspekcie jego moralnej oceny: decyzja, czyn, sprawczość, konflikt, problem, podmiot działania (autor, sprawca), adresat działania, intencja działania, motyw działania, treść działania, skutek (konsekwencja), okoliczności działania

1.1.4

Elementy etyki ogólnej

Uczeń zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych:

zna i objaśnia podstawowe pojęcia związane z oceną moralną: dobro, zło, wartość, kryterium, zasada (norma, reguła), postawa, cnota, wada, obowiązek, sankcja, sumienie, wzór, autorytet, odpowiedzialność, prawo naturalne, prawo stanowione, godność, prawa człowieka, natura ludzka, prawda, szczęście

1.1.6

Elementy etyki ogólnej

Uczeń zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych:

wykorzystuje pojęcia dyskursu etycznego do analizowania przeżyć, działań i postaw bohaterów powieści, opowiadań, filmów, spektakli teatralnych, gier komputerowych

1.4

Elementy etyki ogólnej

Uczeń analizuje klasyczne pytanie etyczne: „Jak należy (dobrze) żyć?”

1.4

Elementy etyki ogólnej

Uczeń analizuje klasyczne pytanie etyczne: „Jak należy (dobrze) żyć?”

1.8

Elementy etyki ogólnej

Uczeń wymienia główne czynniki ograniczające świadomość i dobrowolność ludzkich działań

Człowiek wobec innych ludzi

2.1

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń podaje przykłady okazywania szacunku wobec rodziców, nauczycieli, koleżanek i kolegów oraz innych ludzi – dorosłych i dzieci

2.2

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek innym osobom

2.2

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek innym osobom

2.2

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek innym osobom

2.3

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń okazuje szacunek innym osobom

2.3

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń okazuje szacunek innym osobom

2.4

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wie, że w szczególny sposób należy okazywać szacunek i wyrozumiałość osobom starszym (seniorom), słabszym, potrzebującym pomocy

2.4

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wie, że w szczególny sposób należy okazywać szacunek i wyrozumiałość osobom starszym (seniorom), słabszym, potrzebującym pomocy

2.7

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym:

2.7.1

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym:

podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego klasy

2.7.2

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym:

angażuje się we wspólne działania realizowane przez koleżanki i kolegów z klasy

2.7.3

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym:

analizuje i formułuje ocenę moralną „ściągania”

2.8

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

2.8.1

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego ojczyzny

2.8.2

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

wyjaśnia różnicę między patriotyzmem a szowinizmem

2.8.3

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

zna i omawia faktyczne (historyczne) przykłady postaw patriotycznych

2.8.4

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

podaje przykłady instytucji demokratycznych; wyjaśnia, dlaczego demokracja jest modelowym ustrojem politycznym

2.8.5

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym:

wyjaśnia, czym jest społeczeństwo obywatelskie, i podaje przykłady postaw obywatelskich

2.9

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wie, że ludzie reprezentujący różne kultury mogą wyznawać różne wartości i przekonania moralne; wyjaśnia, czym jest wielokulturowość

2.10

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, czym jest „Powszechna Deklaracja Praw Człowieka”; rozważa wybrane zapisy tego dokumentu

2.11

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń identyfikuje podstawowe prawa człowieka; ma świadomość, że są miejsca na świecie, gdzie podstawowe prawa człowieka nie są respektowane

2.12

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wie, że konflikty są jednym z elementów życia społecznego, potrafi rozwiązywać konflikty (np. w szkole, w domu) nie uciekając się do przemocy

2.13

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń rozpoznaje i charakteryzuje różne przejawy przemocy; wyjaśnia pojęcie cyberprzemocy

2.14

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń zna i wyjaśnia formułę zasady niekrzywdzenia oraz posługuje się tą zasadą do rozważania wybranych problemów moralnych

2.15

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń zna i wyjaśnia formułę zasady miłości osoby (bliźniego) oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych

2.16

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń zna i wyjaśnia formułę zasady sprawiedliwości oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych

2.17

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wyjaśnia, na czym polega zasada fair play

2.18

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń zna i wyjaśnia formułę zasady solidarności oraz podaje przykłady działań solidarnych

2.19

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń wie, że kłamstwo – tak w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym – jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych przejawów zła moralnego; analizuje problem kłamstwa i formułuje ocenę moralną dotyczącą kłamstwa

2.20

Człowiek wobec innych ludzi

Uczeń objaśnia, czym jest szacunek, przyjaźń, życzliwość, altruizm, troska, bezinteresowność, wolontariat, koleżeństwo, wdzięczność, współczucie, empatia, zaufanie, nietykalność osobista, tolerancja, dobro wspólne, naród, pluralizm, współdziałanie, sprawiedliwość, praworządność, solidarność, patriotyzm, bohaterstwo, wolność polityczna

Człowiek wobec siebie

3.1

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy być osobą; objaśnia pojęcie godności człowieka

3.1

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, co to znaczy być osobą; objaśnia pojęcie godności człowieka

3.2

Człowiek wobec siebie

Uczeń wie, że ze względu na swoją wartość – osobową godność – jest równie wartościowym człowiekiem jak inni ludzie

3.2

Człowiek wobec siebie

Uczeń wie, że ze względu na swoją wartość – osobową godność – jest równie wartościowym człowiekiem jak inni ludzie

3.2

Człowiek wobec siebie

Uczeń wie, że ze względu na swoją wartość – osobową godność – jest równie wartościowym człowiekiem jak inni ludzie

3.4

Człowiek wobec siebie

Uczeń zna swoje podstawowe prawa i obowiązki (ucznia, dziecka) oraz wypełnia własne obowiązki

3.5

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, dlaczego należy odnosić się z szacunkiem do własnego ciała

3.6

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, dlaczego seksualność jest wartością; wie, że akty seksualne podlegają moralnej ocenie

3.7

Człowiek wobec siebie

Uczeń podaje przykłady działań, które są wyrazem troski o własne zdrowie i życie

3.8

Człowiek wobec siebie

Uczeń analizuje problem stosowania środków psychoaktywnych i formułuje ocenę moralną dotyczącą tego typu działań

3.10

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia ideę rozwoju moralnego i podaje przykłady działań egoistycznych, konformistycznych, altruistycznych

3.11

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, na czym polega autonomia człowieka, podaje przykłady działań i postaw autonomicznych i nieautonomicznych

3.11

Człowiek wobec siebie

Uczeń wyjaśnia, na czym polega autonomia człowieka, podaje przykłady działań i postaw autonomicznych i nieautonomicznych

4.2

Człowiek a świat ludzkich wytworów

Uczeń dba o przedmioty będące jego prywatną własnością, własnością innych oraz będące własnością publiczną

4.3

Człowiek a świat ludzkich wytworów

Uczeń potrafi podzielić się z innymi tym, co jest jego własnością

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

6.1

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

Uczeń wie, że są ludzie wierzący w istnienie Boga i ludzie niewierzący w istnienie Boga

6.4

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

Uczeń wie, czym jest moralność świecka (laicka)

6.5

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

Uczeń uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek zarówno ludziom wierzącym, jak i niewierzącym

6.6

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

Uczeń charakteryzuje komponenty moralne wielkich religii: judaizmu, hinduizmu, buddyzmu, chrześcijaństwa, islamu

6.7

Człowiek wobec Boga (Sacrum)

Uczeń nie dyskryminuje innych ludzi, ze względu na ich przekonania dotyczące sfery Sacrum

7.1

Wybrane problemy moralne (do wyboru)

Uczeń identyfikuje i klasyfikuje wybrane problemy moralne ze względu na wyróżniony typ relacji: człowiek wobec innych ludzi, człowiek wobec siebie samego, człowiek wobec ludzkich wytworów, człowiek wobec przyrody, człowiek wobec Boga

Język polski

1.1.1

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji

1.1.2

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy

1.1.2

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

1.1.14

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst

1.1.15

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach

1.1.16

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi

1.1.18

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze

1.1.19

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach

1.1.20

Kształcenie literackie i kulturowe

Czytanie utworów literackich

Uczeń wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera

1.2.8

Kształcenie literackie i kulturowe

Odbiór tekstów kultury

Uczeń rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych

1.2.11

Kształcenie literackie i kulturowe

Odbiór tekstów kultury

Uczeń odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia

1.2.12

Kształcenie literackie i kulturowe

Odbiór tekstów kultury

Uczeń dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny)

2.2.4

Kształcenie językowe

Zróżnicowanie języka

Uczeń rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi

2.2.6

Kształcenie językowe

Zróżnicowanie języka

Uczeń rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące, rozumie ich funkcje w tekście

2.2.8

Kształcenie językowe

Zróżnicowanie języka

Uczeń rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach

2.3

Kształcenie językowe

Komunikacja językowa i kultura języka

3.1

Tworzenie wypowiedzi

Elementy retoryki

3.1.2

Tworzenie wypowiedzi

Elementy retoryki

Uczeń rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji

4.9

Samokształcenie

Uczeń rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań

5.1.1

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju

5.1.2

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich

5.1.2

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

5.1.4

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje

5.1.5

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje

5.1.7

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji

5.1.8

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich

5.1.8

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich

5.1.9

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji

5.1.9

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji

5.1.9

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji

5.1.10

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze

5.1.11

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny

5.1.12

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Czytanie utworów literackich

Uczeń recytuje utwór literacki w interpretacji zgodnej z jego tematem i stylem

5.2.1

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego

5.2.1

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego

5.2.2

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie

5.2.2

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie

5.2.3

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia)

5.2.3

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia)

5.2.4

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa

5.2.4

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa

5.2.5

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, wywiad, artykuł, felieton i określa ich podstawowe cechy

5.2.6

Kształcenie literackie i kulturowe VII-VIII

Odbiór tekstów kultury

Uczeń określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury

6.2.4

Kształcenie językowe VII-VIII

Zróżnicowanie języka

Uczeń rozumie znaczenie homonimów

6.2.7

Kształcenie językowe VII-VIII

Zróżnicowanie języka

Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny

7.1.1

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę

7.1.2

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi

7.1.3

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych)

7.1.4

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych

7.1.4

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych

7.1.5

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń odróżnia przykład od argumentu

7.1.6

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego

7.1.7

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie

7.1.8

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Elementy retoryki

Uczeń rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych, określa ich funkcję

7.2.1

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Mówienie i pisanie

Uczeń tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, rozprawka, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad

7.2.2

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Mówienie i pisanie

Uczeń wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje

7.2.2

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Mówienie i pisanie

Uczeń wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje

7.2.4

Tworzenie wypowiedzi VII-VIII

Mówienie i pisanie

Uczeń dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów.

8.1

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji

8.2

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji

8.3

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie

8.4

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje, projekty wystaw, realizuje krótkie filmy z wykorzystaniem technologii multimedialnych)

8.5

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń pogłębia swoją wiedzę przedmiotową i uczestniczy w wykładach publicznych, konkursach itp.

8.6

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy

8.6

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy

8.7

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rozwija nawyki systematycznego uczenia się

8.8

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii

8.8

Samokształcenie VII-VIII

Uczeń rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii

Historia

1.2

(klasa IV) Elementy historii rodzinnej i regionalnej

Uczeń poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje

1.2

(klasa IV) Elementy historii rodzinnej i regionalnej

Uczeń poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje

2.1

(klasa IV) Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego

Uczeń zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn państwowy), najważniejsze święta narodowe i państwowe, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie

3.3

(klasa IV) Refleksja nad historią jako nauką

Uczeń rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych

4.17

(klasa IV) Postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Uczeń sytuuje w czasie i opowiada o:

„Solidarności” i jej bohaterach

41.11

Świat po II wojnie światowej

Uczeń charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989–1991

44.7

Polska w latach 1957–1981

Uczeń wyjaśnia przyczyny i następstwa strajków sierpniowych w 1980 r.

44.8

Polska w latach 1957–1981

Uczeń charakteryzuje ruch społeczny „Solidarność”

45.3

Dekada 1981–1989

Uczeń wyjaśnia przyczyny zawarcia porozumienia „okrągłego stołu”, przedstawia jego głównych uczestników i opisuje postanowienia

46.1

Narodziny III Rzeczypospolitej

Uczeń opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997

46.2

Narodziny III Rzeczypospolitej

Uczeń charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe lat 90

Udostępnij

Informacje licencyjne

Katalog zasobów Wyniki wyszukiwania

Przejdź do strony

Okrągły Stół – początek drogi do wolności

strona WWW

Strona zawierająca kompendium informacji nt. „Okrągłego Stołu” – m.in. (także do pobrania) stenogramy, porozumienia, „Informacje Biura Prasowego Lecha Wałęsy ds. Okrągłego Stołu”, lista uczestników obrad, szyfrogramy MSZ, materiały IPN i in.

Liczba wyświetleń: 118239

Liczba pobrań: 1

Dodano: 2014-05-09

ORE172 (107292)

Znajdź zasoby zawierające

Zawęź wyniki do

Słowa kluczowe

Podstawa programowa zasobu

Udostępnij

Informacje licencyjne

Katalog zasobów Wyniki wyszukiwania

Okrągły Stół – początek drogi do wolności